Het avontuur dat Kollase heet

Ergens diep in Noord-Duitsland tussen de bossen ligt een dorpje genaamd Kollase. Er wonen niet veel mensen, en de mensen die er wel wonen, doen netjes het licht uit als ze er niet zijn of slapen. Dat betekent dat het er duper donker is! Een perfecte plaats voor een waarneem-uitstapje. De mensen van het astroforum doen dit al jaren in het eerste weekend van September (en soms in April) en dit keer mocht ik ook mee!

Pshew, en wat een weekend was het! Na weken voorbereiding/voorpret/-stress stapte ik dan vrijdagochtend eindelijk in de auto om richting Leiden te rijden, alwaar ik over zou stappen in de auto van Sander. Met zijn tweeën, met de spullen voor 2 dagen en allebei een telescoop in de auto, is dat niet proppen? Ja. Maar het ging prima! De weg richting Kollase (uur of 6) was hartstikke gezellig. Daarnaast was het wel erg in style rijden. De auto van Sander is supergaaf, een redelijk oude (90’s?) BMW cabrio, (maar wel zonder airco maar dat geeft niks want met open dak ergens aan komen tuffen is wel echt awesome).

Enfin, handjes schudden, even wat drinken, rondleidinkje, en vervolgens de telescoop neerzetten. Ik had een mooi plekje gevonden waar ik nog met (als enige volgens mij) in de boogschutter kon koekeloeren. Dus zeiltje neergelegd (op gras is dat wel handig) en de boel klaargezet. Hieronder een foto daarvan, gemaakt door Casper. Zoek de oetie 🙂

Wat ook opvalt op de foto trouwens, is dat het best wel meevalt hoe achterlijk groot mijn telescoop is. Vergeleken met sommige andere monsters die er stonden… Woehoei! Maar goed, als je twee man nodig hebt om het ding te tillen…

Toen was het tijd voor de bbq. Ik eet nog steeds geen vlees dus had wat mock-meat meegenomen en dat werd zeer vakkundig gegrilleerd door Robbert. Er was ook voor de nodige side-dishes gezorgd, al met al een geweldige maaltijd! Ondertussen werd het langzaamaan steeds donkerder. Al gauw hoorden we de eerste enthousiasteling die Wega ontdekt had. Dus iedereen weer gauw terug naar zijn telescoop om te collimeren en meer van dat. Hierna besloot ik een plekje uit te zoeken voor mijn time lapse. Dit keer was het noorden toch eens aan de beurt. Hieronder een eerste resultaat:

Waarneemverslag

Het was eigenlijk nog niet helemaal donker, maar toch maar vast begonnen. Na een korte expeditie met Steven en Jan Willem was gebleken dat Boogschutter toch wel een tikkie achter de bomen stond maar ik zou toch nog wel een klein stukje moeten kunnen meepakken. Begon dus met M22, nog steeds niet-te-missen en knalt echt je oculair uit, ook al staat hij maar een klein stuk boven de horizon. Hierna M17. Zonder UHC was hij al leuk maar met het filter was het echt een showobject. Grappig genoeg bleek toen ik later door de zoeker keek, ik eigenlijk al door een stuk boom aan het kijken was!

Ondertussen had Jan Willem de sluiernevel al in zijn 16″ staan. En dan ben je voor de rest van je leven verpest, he… Zo mooi… Jan Willem bleek ook op zoek te willen gaan naar Neptunus en Uranus en later op de avond heb ik die ook bij hem gezien. Zelf had ik wel kaartjes geprint maar was ik zo druk met Deep Sky dat ik ze niet zelf heb gevonden.

Toen zelf de sluiernevel opgezocht en wauw! Hij stond er gewoon! Zonder UHC! Met UHC-filter schoten de superlatieven tekort. Ook met 4″ minder 🙂 Ik heb ‘m later ook nog bij Bert met OIII gezien en dat was ook erg gaaf. Met OIII zijn de hele fijne details in de filamenten veel duidelijker maar met UHC is hij makkelijker te zien.

Het was nog niet helemaaaaaaaaal donker en hij stond nog wat laag, dus M33 vond ik eigenlijk nog een beetje meh. M31 daarna vond ik een stuk mooier! Heel gaaf, die stofband linksonderin. Nu ik weet dat M31 vergezeld wordt door M32 en M110 vind ik het een stuk gaver object (of groepje objecten dus). Ik heb niet gezocht naar bolhoopjes e.d. in M31, ik vond het gewoon leuk om ‘m weer te zien en ben verder gegaan. Later heb ik wel bij Baxstar G1 Mayall 2(?) gezien, wat dus zo’n Andromeda-bolhoopje is.

Ik weet niet meer precies wanneer maar ergens rond deze tijd kwam ook een gigantische meteoor langs, met een nalichtend spoor dat maar blééf staan! De kreten vlogen over het veld, de één nog enthousiaster dan de ander.

Het leek me nu wel een goed moment om nog eens een poging te doen om M101 te vinden. Op het Achterhoekweekend had ik me daar he-le-maal stukgebeten en niet gevonden, maar dit keer was het donkerder, had ik meer apertuur en wat meer ervaring. En inderdaad, ik had ‘m vrij snel in beeld staan! Duidelijk een fellere kern met nog wat pluis eromheen maar ik weet eerlijk gezegd niet meer of ik spiralen gezien heb.

M51 daarentegen was één en al spiraal. Wat een knaller! Hier is een benadering, weer van Jeremy Perez:

Door naar M81 en M82. Staan eigenlijk vrij laag (strafpunten? :D) maar ik wilde toch wel heel graag eens kijken of ik hierdoor net zo van mijn slippers geblazen zou worden als in Januari ofzo in het dijkgatsbos met de 12″ van Hans Weijers. Toen had ik geen slippers aan hoor.. Maar goed, M81 en M82 dus. Ze knalden al bijna de zoeker uit dus in het oculair natuurlijk helemaal een feest. Vooral M82 is prachtig, met in het midden een flinke verheldering. Ik kan niet wachten tot die weer wat hoger staan.

Toen werd het tijd om wat nieuwe objecten te zoeken. Aan NGC6781 de eer om de spits af te bijten, een planetaire nevel in Adelaar. Adelaar gaat ook alleen maar lager staan in de loop van de avond dus goed dat ik daar al redelijk snel mee begon. Het neveltje zelf was erg gaaf, je zag heel duidelijk dat hij rechtsboven een helderder rand had dan linksonder, en naar linksonder leek hij een stukje uit te lopen. Met UHC uiteraard.

Hierna terug naar M33. Ik heb in deze hetzelfde trucje uitgehaald als Steem een tijd terug met Stephans Quintet (maar een klein niveauverschilletje ;)), namelijk met UHC waargenomen. Ik merkte al gauw dat er iets niet helemaaaaaaal aan de haak was dus gauw het filter eruit. En daar was ‘ie! Een heel stuk beter dan eerder die avond, met duidelijke spiralen, één vanaf de kern die met een flinke kromming naar linksboven liep (ik moet echt eens leren hoe de windstreken georienteerd zijn in het oculair want he tis me niet helemaal duidelijk of dat hetzelfde is als normaal) en één die zònder veel kromming naar rechtsonder liep.

Vervolgens de Helixnevel. Grappig, in mijn aantekeningen had ik ff met pen getekend hoe dat er ongeveer uitziet en ik interpreteerde dat heel eventjes als een scheef =-teken met kromme lijnen. Maar dat is ‘m dus, een cirkel waar de zijkanten uitgehapt zijn, een enorm ding, ik vond het helemaal niet nodig om ‘m verder te vergroten dan 62.5x. Hier is een schets van Jeremy Perez (met toestemming gebruikt) van de Helixnevel:

Daarna ging ik op zoek naar NGC6946 en NGC6939, een open cluster en nevel die samen in de 24mm passen. Dit is echt een fantastisch stel! Linksboven staat het cluster en rechts het stelsel. Stelsel is redelijk groot, ik zag niet echt spiralen ofzo. Nog even 6946 los bekeken met de 11mm en daarin zag ik wel linksonderin een spiraalarm die met een grote boog naar rechtsonderin liep. NGC 6939 lijkt op een mannetje met zijn linkerarm omhoog. Hij doet me denken aan een minor horror icoon maar kan er niet opkomen welke.

Je schijnt geen Kollasiaan te zijn als je niet de Totermännerknöckenkopfnebel, oftewel NGC246 bekijkt in Kollase. Dus dat ging ik dan ook maar doen. Ik had ‘m al door één van de 16″ joekels gezien, maar dat telt niet he… Aangezien ik Cetus nog nooit had gezien (aangenaam!), heb ik eerst een kwartiertje ofzo zitten turen met mijn SkyMaps.org kaartje om ‘m helemaal in beeld te hebben. Toen was NGC 246 snel genoeg gevonden. Drie sterren komen heel duidelijk in de nevel naar voren. Ik vond ‘m perifeer eigenlijk best een beetje creepy maar met niet perifeer kijken vond ik ‘m eerder wat van I.R. Baboon hebben…

Toen op zoek naar Stephan’s Quintet. Deze had ik al door één van de Panopussen gezien, en nu was het dan de beurt aan de 12″ LB. Op weg erheen kwam ik nog bij NGC7331. Ik vond dit een erg gaaf object, edge-on met een verheldering in het midden. Helaas niet echt heel erg de tijd voor genomen want Stephan’s Quintet vinden was natuurlijk wel spannend. Met de hulp van BoertjeB en zijn fantastische boek Cosmic Challenge erheen gehopt maar ik kon mezelf niet 100% overtuigen dat ik het zag.

De moeheid begon toch wel een beetje zijn tol te eisen op dit moment, maar ahh, nog ééntje dan… NGC7479, deze zou echt een s-vorm moeten hebben. Na lang turen en flink heen en weer wiebelen met de telescoop kon ik het er wel een beetje inzien, maar in tegenstelling tot de schetsen in mijn herinnering, was het niet echt een ronde s, maar meer een SS-s.

Als afsluiter nog mijn nachtzicht verpest met Jupiter. Die liet zich niet zo heel veel vergroten, en ik kon niet zo heel veel details ontwaren. Ach, misschien waren mijn ogen er ook gewoon te moe voor.

Rest van de nacht: Bino’en en borrelen

Hierna heb ik me bij het groepje gevoegd dat gezellig aan het borrelen en bino’en was bij het huis. Zelf nog even met mijn verrekijker gekeken naar o.a. de Pleiaden, M31 en M33. En toen had ik opeens een níeuwe kijker! Bert Bogchelman liet me door zijn Minolta kijken, ik was com-pleet overdonderd door het verschil met mijn eigen (íetwat schele) kijkertje en toen had ik ‘m opeens van ‘m overgenomen voor een wel heel erg vriendelijk prijsje. Ik voelde me bijna een afzetter 🙂 Thnx, Bert!

Ondertussen was alleen Tom nog aan het kijken, wat een doorzetter is dat! Ondertussen begon het kouder en kouder te worden en was ik heel erg blij dat ik mijn winterjas mee had genomen. Orion begon langzaamaan boven de bomen uit te piepen, en niet heel veel later begon de lucht ook alweer lichter te worden. En toen was het dan eindelijk tijd voor het kampvuur! Ruben liet het zich geen twee keer vertellen en in no-time stond de fik erin.

Nog tot 6 uur ‘s ochtends heerlijk zitten opwarmen met een biertje/whiskeytje en dus het kampvuur. Op een gegeven moment was het zelfs weer te warm voor een jas! Het was superdupergezellig maar je moet toch een keer gaan slapen, he…

Dag 2: Lekker ongedwongen astro-nerden

De volgende ochtend werd ik helaas alweer om 8u wakker door het licht en gepraat van de mensen die wel op tijd naar bed waren gegaan. Misschien kan ik beter de volgende keer een ander plekkie zoeken dan bij de deur 🙂 Nou ja, dan maar eruit, bakkie koffie erbij, komt vast goed. Langzaamaan begonnen anderen ook naar buiten te druppelen en toen was het tijd voor ontbijt, ervaringen uitwisselen en nieuwe waarneemplannen maken (ook al zag het er niet heel veelbelovend uit, met overal sluierbewolking).

Al gauw merkte ik dat 2 uur toch wat weinig was, en ben ik nog even gaan liggen onder een struik met mijn slaapzak. Ik kon niet echt meer verder slapen maar heel even gewoon liggen dommelen hielp ook wel een beetje. Ondertussen en daarna werd er lustig op los gepland, gelezen en geouwehoerd. Een aantal mensen had een stapel boeken meegenomen, en aangezien ik op zoek ben naar een waarneemboek heb ik daar flink in zitten neuzen. Ben er nog niet uit wat nou de beste keuze wordt maar Cosmic Challenge en de Herschel 400 van O’Meara lijken toch de grootste kanshebbers.

Wat we ook nog zouden doen is mijn powerboxje afmaken. We moesten nog even wat boren lenen van Andreas maar toen we die eenmaal hadden kon het grote fröbelen beginnen. Ik heb zelf ook een gedeelte gedaan (vooral solderen, onder de bezielde begeleiding van herr Robbert) maar het grootste deel is toch door hem gemaakt. Thnx, Robbert!

Hier een actie-foto, gemaakt door Ruben Kwast:

En toen was het alweer tijd voor (avond?)eten! Met drie auto’s circa 20 minuten op weg geweest naar een wel héél idyllisch plekje alwaar we zelf pizza’s konden bouwen. Tijdens het eten kwamen ook een enorme haan met een stuk of 5 kippen erbij kijken. Één van de kippen was ook een zonnebloem aan het leegplukken, heel fotogeniek. Ik stadsmens, ik, dat ik daar zo van onder de indruk was..

Na het eten werd nog de laatste hand gelegd aan mijn powerbox en daarna nog wat rondgehangen. Veel mensen hadden door de sluierwolken al wel een beetje de hoop opgegeven en sommigen begonnen dus iets vroeger met hun borreltje dan dat ze anders gedaan hadden. Daarnaast kwam Andreas op een gegeven moment met het idee om een TV buiten te zetten. Maar in de tussentijd begon de lucht er steeds beter uit te zien en uiteindelijk besloten een paar mensen dan toch dat ze gewoon wilden gaan waarnemen. Bier drinken kan ook thuis, toch!

Ik begon maar met de camera weer neer te zetten maar dan nu vanaf de andere kant. Misschien zou het ook wel leuk zijn om de wolken te zien langsdrijven 🙂 En wie weet hoe lang het nog mooi zou blijven… Enfin, dus maar gewoon beginnen met proberen waar te nemen. Met het licht werd op subtiele wijze korte metten gemaakt door Matthijs, waarna langzaamaan steeds meer mensen zich toch richting telescoop bewogen en we gewoon van een tweede waarneemnacht konden genieten!

Waarnemingen van nacht 2

Ik was er dit keer wat vroeger bij in de hoop dat ik wat meer van de objecten in Boogschutter kon vinden. Maar helaas viel het een tikkie tegen, naast M17 nog even gauw M16 gedaan en toen was het weer voorbij met de pret. Ik merkte ook al gauw dat mijn ogen en geduld wel een klein beetje negatief beïnvloed werden door de korte nacht, dus besloot het latje wat laag te houden.

Nog NC7789 opgezocht, Caroline’s Rose. Wat een dotje ^_^ Prachtige zwarte banen waardoor het (itt die keer op het balkon) echt op een roosje leek.

Ik wilde hierna een object in Cepheus opzoeken, maar kon heel Cepheus niet meer vinden… Na lang, lang turen toch wel maar het object niet meer gevonden. Dan maar op de grond liggen met de nieuwe bino. Zonder op te zoeken waar ik naar keek een beetje rondgedoold in de melkweg… Eigenlijk wel grappig, normaal als ik naar het Dijkgatsbos rijd met de telescoop, dan wil ik ook daadwerkelijk waarnemingen doen en wat van tevoren opgezochte objecten bekijken, maar nu kon ik daar geen geduld voor opbrengen en was het bino’en toch best prima. Het kostte me overigens buitengewoon veel moeite om me te heroriënteren als ik was gaan liggen nadat ik staand had gezien waar ik moest zijn.

Toen ik op een gegeven moment erg gemakkelijk M81 en M82 in de bino had staan, herinnerde ik me dat die de vorige avond al wat laag stonden dus zou het nu nog een keer proberen. Ik weet niet of het heel veel beter was, want de lucht was een heel stuk minder maar toch leuk om weer te zien.

Hierna geloof ik nog even gauw M57 en dat waren mijn telescoop-waarnemingen dan.

Beetje rondgelopen tussen de telescopen door, bij mensen van hun vondsten meegenoten en JoostBoost geprobeerd te helpen om M52 te vinden. Die staat in Cepheüs, Cephuis, zeephuis? Maar ook al had ik die al een paar keer plop-plop-klaar in de kijker gezet, nu ging het niet meer. Tijd om af te taaien.

Ik hoorde dat meer mensen zich alweer bij het huis gevoegd hadden dus besloot maar de gezelligheid op te zoeken. Bij de tafel heb ik nog een hele tijd op de grond gelegen met de bino en met de aanwijzingen van strenge Herr Patrick de veil zelfs in de bino gezien! Ook 2 van de 3 de voermannetjes kwamen langs in de bino, en uiteraard nog even M31, M33, enzovoorts.

Hier is de timelapse van nacht twee:

De rest

Hierna was het tijd voor een biertje en gezellig nakletsen met een steeds groter wordende groep. Helaas voor de die-hards gingen er ook al een paar mensen opruimen en was al gauw dat nachtzicht vergeten. Uiteindelijk kon dus ook het vuur wel aan ook al werd er nog waargenomen, en kwamen ze er toch maar bij zitten. Een aantal mensen had oud lood meegenomen om in het vuur te gooien, daar zou het vuur groen van worden. Aldus geschiedde (uiteraard) maar het duurde even voordat het daadwerkelijk groen werd. Het zal niet erg gezond geweest zijn, die lucht, maar het zag er wel errug gaaf uit 😀

Deze keer toch maar wat eerder naar bed gegaan (niet dat het vroeg was) en ik denk dat ik toch wel zo’n 4 uur slaap heb gepakt de tweede nacht. Wat dan weer niet zo heel enthousiast werd onthaald door mijn neus die zich opeens herinnerde dat ‘ie hooikoorts heeft. Volgens mij werd ik wakker van de droge mond omdat ik niet meer door mijn neus kon ademen. Dus er rond een uur of 8 maar uitgegaan. Lekker even alleen bij de vuurresten zitten. Nog geprobeerd een nieuw vuurtje aan te steken maar dat lukte niet (het was toch wat vochtig).

Afijn, koppie koffie erbij en er kwamen alweer wat meer mensen uit bed. Al gauw waren er zoveel mensen op dat het wel acceptabel leek om de spullen naar de auto te slepen en om iets voor elven reden we dan weer terug naar Nederland.

Al met al heb ik een fantastisch weekend gehad. Jammer van het slaaptekort en de daardoor iets mindere tweede nacht maar de eerste nacht en de gezelligheid maken dat helemaal goed. Pff, sommige jaren werd er niet eens 1 nacht waargenomen. Gelukkig heb ik nog twee dagen (ondertussen 1,5) over om bij te komen en na te genieten.