Astronomie,  Waarneemverslagen

Kollase 2022

Na 8x Kollase in de periode augustus-oktober, was 2022 eindelijk het eerste jaar dat ik er eens in de lente kwam. Het was een stuk kouder dan in de nazomer, en het groepje was kleiner, maar het was knoertgezellig, we hebben 2 nachten kunnen waarnemen en het kampvuur fikte er niet minder om!

Op vrijdag namiddag reden Marco en ik rond 18:00 het vertrouwde veldje op. Het kampvuur stond al aan, en de anderen hadden er eigenlijk weinig sjoege in dat het helder zou gaan worden die avond. Buienradar had mij de hele dag beloofd dat het wél helder zou gaan worden, maar pas rond 2:00 ‘s nachts, dus ik besloot om na het eten gewoon mijn bedje op te zoeken en dan op te staan als het helder was.

Nacht 1

Een ‘normale’ foto van mij met mijn telescoop!

Één van de grote geneugten van dit soort weekends is om je telescoop bij daglicht te kunnen opzetten en dan het hele weekend te kunnen laten staan. Tenminste, als het droog blijft en dat zou zo zijn. Dus nadat ik even was bijgetrokken van de reis met een kop neutronenkoffie, ging ik meteen de telescoop opstellen. Ik had niet veel gekke dingen meegenomen: Alleen de 16″ Sumerian en een camera voor wat sfeerfoto’s.

Na het opstellen moest er uiteraard gebarbecued worden, en settelden we ons bij het kampvuur in de verwachting dat het wel even zou gaan duren of zelfs helemaal niet zou opklaren. Het was best fris en waaide ook nogal dus het vuur werd hoog opegstookt en al snel werden de rollen koperdraad erbij gehaald voor de nodige blauwe/turquoise vlammen. Pyrotechnische razernij!

En toen gebeurde wat eigenlijk niemand had verwacht: Het was net een beetje knap donker en toen riep iemand: ‘HEE, ik zie sterren!’ Er werd nog even wat gemompeld van ‘jaa anderhalve ster’ en ‘zal zo wel weer weg zijn’, maar voordat de naysayers uitgemompeld waren, was het kraak! Wat een cadeautje!

Opwarmen

Ik had het geluk dat ik mijn telescoop had opgesteld naast de asociaal grote (63,5cm spiegel!!!) nieuwe dob van Roel, met bijpassend laddertje en soundtrack. Zo kon ik af en toe meegenieten van de beelden door dat bakbeest. Vooral NGC 7008, M51, NGC 4565 en Copeland’s Septet waren onvergetelijk.

Maar ik had natuurlijk ook zelf een telescoop mee, en nog last-minute een waarneemlijstje gemaakt! Ik begon uiteraard met wat BAMBI‘s. Ik was dus nog nooit in deze tijd van het jaar in Kollase geweest, en aangezien ieder seizoen de sterrenhemel anders is, was het bijna alsof alles nieuw was! Extra leuk dus dat het zomaar was opgeklaard voor ons.

Wat BAMBI’s

M13 is in principe ook zichtbaar in de herfst (maar nu laag in het oosten, dan laag in het westen). Maar M51! Wow, wat een vlokken! En de spiraalarmen dansen je tegemoet. Roel had hem ook in beeld en aan die aanblik kon menig astrofotograaf nog een puntje zuigen… Vervolgens mijn lievelingetje M61. Dit is een prachtige balkspiraal in Virgo, die net buiten beeld valt van het Virgo-detailkaartje in de Pocket Sky Atlas en daarmee vermoedelijk een stuk minder vaak wordt waargenomen dan de andere virgo-stelsels. En dat is geheel onterecht want hij is dus prachtig.

Vervolgens M5, tussen Virgo en Bootes in. Is dit de mooiste bolhoop van het Noordelijk halfrond? M13 is natuurlijk groter, helderder, en rijker, maar de grotere helderheidsverschillen in M5 maken dit tot een waar pareltje. M92 is trouwens OOK mooier dan M13. Fyi 😉 M104, het sombrerostelsel, is ook een waar spektakel, hoewel ik er meer van had verwacht. Blijkbaar is hij zo helder dat hij ook met iets meer lichtvervuiling écht héél móói is.

Pluizenjager

Na deze instappertjes was het dan tijd voor het betere faint fuzzy werk… Top Tip van TomC was Hickson 61, de box galaxies. Een viertal stelseltjes die keurig in een vierkantje staan, met één flinke edge-on, een wat minder grote edge-on, en twee kleinere stelseltjes. Ik heb niet in mijn aantekeningen staan welke vergroting ik heb gebruikt maar volgens mij ben ik in de meeste gevallen meteen van mijn 24mm zoekoculair naar mijn 8,8mm pluizenjager gegaan, dus dat is 226x.

Ik besluit dat dit een mooie is om een tekeningetje van te maken dus ik loop naar binnen om mijn schetsspullen te ha… Kak, ik ben mijn potloden vergeten. Ok, nou weet je wat, dan ga ik wel een timelapse maken. Wie weet vang ik nog wat noorderlicht in het noorden (spoiler: she didn’t)

Op zoek naar vlokjes in faint fuzzy’s

Enfin, na het prutsen met de camera ga ik door naar NGC 4013, nog een mooie edge-on met stellaire kern en ik meen een vlokje te zien aan de zuidrand? Ik heb het net opgezocht en die ‘stellaire kern’ is gewoon een voorgrondsterretje, haha! Ik heb in ieder geval geen stofband gezien, helaas.

In NGC 4216 meen ik heel af en toe wel een stofband te zien, maar meer zoals in de black eye galaxy dan zoals in de needle, dus meer rondom de kern dan dat hij de hele lengte beslaat. Deze heb ik zelfs doorvergroot tot 425x (ja ik durf wel).

Hoogtepunt van de avond (op de BAMBI’s na) is NGC 4236, een heel groot, diffuus stelsel in Draco. Ik had zelfs al op mijn waarneemlijst staan ‘zal wel te lastig/diffuus zijn’ maar hij was direct te zien in de 24mm. In de 17,3mm was hij het mooist (met 11 keek je erdoorheen), en was hij aan de onderkant wat breder en helderder, met dan een onderbreking en bovenin weer een smaller en zwakker deel. Echt een leuk object! Ik ben benieuwd of deze lukt in DGB.

De moeheid en kou slaan al wel een beetje toe maar ik bekijk nog NGC 6412, een rond stelseltje bij 2 heldere sterren, met een heldere bijna stellaire kern. Ik meen wat verhelderingen te zien en wéét dat het een spiraalstelsel is maar zelfs met mijn ARP-boek erbij kan ik er geen chocola van maken hoe wat waar welke arm in welke volgorde. Nou ja, het is 2:40 en mooi geweest voor vannacht.

Dag 2: Solargraph

Na een weldadige 3 uur slaap ben ik de eerste die wakker is de volgende ochtend. De zon schijnt al volop en de vogeltjes zijn er maar wat druk mee. Ik herinner me opeens het solargraph-blikje dat ik had meegenomen! Snel opgehangen tegen een volleybal-paal. Ik was even bang dat 1 dag alleen een streepje zou tonen en niet genoeg van de omgeving maar het is heel aardig gelukt! Dit is het resultaat:

Solargraph Kollase, gemaakt op 23-4-2022

Nacht 2: Nog een keer helder!

Enfin, na een dagje keutelen rondom het vuur en ‘s middags nog een tukje, konden we in de avond zowaar weer ons geluk niet op en klaarde het zelfs nog op in de schemering. Met een nog felblauwe hemel bekijk ik M3, M65/66, M53 en doe ik zelfs een overmoedige poging Leo I wat uiteraard niet lukt.

Nog even wachten tot het wél donker werd en ik doe nóg een overmoedige poging om de jet van M87 te zien. In mijn Arp-boek (helaas niet meer te koop) staat een supergoede zoekkaart en ik begin maar eens met het zoeken naar de UCG’tjes die ook in beeld staan. Naar verluidt hoef je de jet niet te proberen als de UCG’s niet lukken en op dit moment lukken de UCG’s niet dus ik ga maar weer terug naar de BAMBI’s.

M63 heb ik eigenlijk nog niet zoveel gezien: 1x bewust opgezocht met destijds nog een 8″ in Dijkgatsbos terwijl het volgens mij nog niet echt donker was en ik was toen uiteraard less than impressed… Dus in de herkansing met een grote scoop onder een donkere hemel: Hier zie ik een heldere kern, een halo en dan nog een iets minder heldere halo. Stuk beter wel 🙂 M101 komt nog in beeld en is één groot vlokkenfeest, maar ik word afgeleid en daarna vergeet ik waar ik mee bezig was en ga weer terug naar M87. Ik meen nu wel de UGC’s te zien maar duidelijk geen jet.

Arpharken

Nog maar wat Arp’jes dan: Arp 24, NGC 3445, beschreven als ‘Rommelige pluis naast een heldere ster. Er zit nog een vlokje tussen. Kan niet duidelijk details zien in de Arp.’ Het vlokje ertussen is blijkbaar één of andere 2 MASX J met een stapel cijfers er nog achter… Ik vind het achteraf raar dat ik dat wel heb gezien en niet MCG+10-16-24 die tegen het stelsel aangeplakt zit, maar dit is wat ik heb opgeschreven.

In Arp 27, NGC 3631, op 425x vergroting denk ik wel een spiraalarm te zien en ik pak het boek er maar bij. De orientatie lijkt te kloppen en ik denk een voorgrondster te zien maar dat lijkt bij nader inzien een vlokje te zijn. Ik geloof dat de moeheid alweer begint toe te slaan 🙂

Het laatste object van mijn aantekeningen is Arp 214 NGC 3718 en dat blijkt een object te zijn dat met uitroeptekens en hoofdletters op mijn geschreven waarneemlijst stond (maar ik was met skysafari bezig en daar heb je geen hoofdletters en uitroeptekens ;)). Ik meen een driehoekige structuur te zien en heel af en toe een donkere laan. In mijn aantekeningen heb ik het over voorgrondsterREN maar in DSL zie ik er steeds maar 1. Heel gaaf object! Deze bekijken we ook nog in de monsterdob van Roel, terwijl ondertussen hier en daar al mensen stoppen met waarnemen.

Er worden nog wat foto’s gemaakt, en ik check mijn timelapse-data. Batterij leeg, tuurlijk… Gelukkig heb ik tegenwoordig een extra batterij dus ik kon nog even een obligaat melkwegje maken.

Aan het eind van de nacht was de zomermelkweg nog even zichtbaar

Fin

Ik geloof dat ik hierna nog wel iets heb bekeken maar geen idee meer wat, en omdat iedereen wel moe en koud begon te worden besloten we al rond 2:00 toch maar dat kampvuur weer flink op te stoken. Blauw vuur! Supermooi maar omaatje was moe dus ik lag al heel snel weer in bed.

Achteraf kijkend denk ik bij sommige waarnemingen ‘waarom heb je hier niet op gelet!’ en ‘oh dit moet echt in de herhaling!’, en ik baal natuurlijk dat ik niet heb geschetst, maar al met al heb ik me ontzettend vermaakt en de arphark weer goed aan het werk gezet. Misschien kunnen we nog een keer in de lente gaan, wie weet.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.