Bescheiden beginnen met astrofotografie

In dit stuk zal ik beschrijven hoe je simpel kunt beginnen met astrofotografie. Het gebeurt regelmatig dat mensen hun amper gebruikte complete astrofotografie sets na enkele maanden op marktplaats zetten, omdat ze misschien wel goed spul hebben gekocht, maar domweg hebben onderschat hoeveel fouten je eerst moet maken voordat je eindelijk een acceptabele foto hebt.

Verwacht van deze handleiding geen Hubble-achtige foto’s, daarvoor zal je wat geduld moeten hebben. Maar dat geldt ook (misschien nog wel meer) als je begint met een complete set met guiding, telescoop, filters, enzovoorts. Wat je wel kunt verwachten is dat je stukje bij beetje nieuwe dingen aanleert, met daarbij de voldoening van “Yes! Ik heb de Andromedanevel erop staan!”.

Let op: ik beschrijf hier grotendeels hoe ik het heb gedaan. Dit betekent niet dat het voorschrijft hoe je het moet doen. Het betekent wel dat je al vrij snel aardige resultaten zult hebben, en dat de kans niet heel groot is dat je straks voor duizenden euro’s aan spullen hoeft te slijten op marktplaats.

Stap 1: DSLR op een statief

Ingrediënten:

• 1 digitale spiegelreflexcamera
• Een statief of tafeltje. Ik begon met deze: de HAMA Star 63
  
• Optioneel maar erg handig: een remote timer zoals deze voor wat oudere EOS modellen
• Een heldere avond/nacht
• DSS (DeepSkyStacker, gratis te downloaden van:http://deepskystacker.free.fr/english/index.html)
• GIMP (Gratis te downlaoden van: http://www.gimp.org/downloads/)

Heb je al een digitale spiegelreflexcamera? Dat komt mooi uit. Zo niet: op marktplaats of te-les-koop.nl staan regelmatig betaalbare instapmodellen te koop. Zelf heb ik een Canon EOS 450D, maar er zijn natuurlijk legio goede modellen te krijgen. Een statief is in eerste instantie in principe niet eens nodig: je kunt de camera ook gewoon een tafeltje neerzetten en omhoog richten. Gebruik de kortste brandpuntsafstand die je hebt, vaak is dat met een kitlens 18 mm. Stel scherp op een heldere ster, gebruik hiervoor ook live-view en de zoom functie daarvan.

Maak op deze manier een berg foto’s van hetzelfde stuk hemel. Met de instellingen kun je een beetje spelen, maar het zou erop neerkomen dat je op 18 mm ongeveer 25 à 30 seconden kunt belichten, zonder al te erg streepjes te krijgen. Begin eens met een zo hoog mogelijke ISO-waarde en een zo open mogelijk diafragma. Je zult al snel zien dat de hoogste ISO-waarde veel ruis introduceren, en een zo open mogelijk diafragma beeldfouten. Je zult voor jezelf moeten bepalen wat je acceptabel vindt.

Als je een remote timer hebt, kun je wat meer foto’s kort achter elkaar maken (probeer er eens 25 te maken), als je iedere keer zelf op de knop moet drukken (gebruik dan de automatische ontspanner van de camera zelf) kun je het beter bij een stuk of 10 laten. Vervolgens doe je de dop op de lens, en maak je nog eens ongeveer 10 van dezelfde foto’s. Dit zijn je darks.

Nu begint het echte werk: stacken met DeepSkyStacker. Ik ga hier niet helemaal uitleggen hoe dat moet, er zijn op het internet ladingen PDF-files en zelfs een heleboel filmpjes te vinden hoe je dit het beste kunt doen.

Mogelijke resultaten:

Melkwegfoto

Star trails (Met GIMP plugin)

Timelapse

Oh mijn god, Andromedastelsel!

(Dit zijn mijn eigen resultaten, met een hoop hulp van het Astroforum. Misschien kun jij het beter, misschien kan ik het zelf nu ook beter, maar dit zijn de resultaten die ik in eerste instantie gehaald heb)

Heb je het bovenstaande geprobeerd, word je er superblij van, en wil je meer? Dan zou je kunnen overwegen om allereerst alleen een montering aan te schaffen, zodat je wat langer kunt belichten. Met een camera met bijvoorbeeld een 50 mm lens op een equatoriale montering kun je echt al heel erg leuke plaatjes maken.

Stap 2: volgen

Ingrediënten:

• Volgmontering uitgerust met poolzoeker. Zelf heb ik een Star Adventurer, een kleine reismontering.
  
• Digitale spiegelreflexcamera;
• Die remote timer begint nu wel echt essentieel te worden;
• Een heldere avond/nacht
• DSS (DeepSkyStacker, gratis te downloaden van:http://deepskystacker.free.fr/english/index.html)
• GIMP (Gratis te downlaoden van: http://www.gimp.org/downloads/)

Dit is dus de simpel de bimpel versie, wat ik ernaast doe tijdens het visueel waarnemen.

Echter! Als je weet dat je vooral aan astrofotografie gaat doen en uiteindelijk met een telescoop op die montering wil gaan werken, kun je toch beter wat dieper in de buidel tasten en een heq-5 of iets soortgelijks aanschaffen. Maar die keuze moet je zelf maken.

Pooluitlijning is doodsimpel. En verschrikkelijk lastig. Kort door de bocht moet je gewoon de poolas richting Poolster zetten. En daarmee zul je met een korte brandpuntsafstand al een stuk meer kunnen belichten dan op alleen een statiefje. Maar als je er echt alles uit wilt halen, dan moet je ook je poolzoeker uitlijnen, en luistert pooluitlijning toch best nauw. Op astroforum (gebruik de zoekfunctie!) vind je meerdere zeer duidelijke uitleggen over hoe je dit moet doen. Zoals met vele dingen geldt ook hier: oefening baart kunst. Dus oefen gewoon lekker met volle maan, of tussen de wolken door. Dan kun je de eerstvolgende keer dat je een mooie heldere maanloze donkere nacht hebt je nieuwe vaardigheden toepassen.

Een aantal optionele ingrediënten die bij dit stadium horen:

• Een prime lens met een brandpuntsafstand van 50-100 mm
• Dauwbescherming
• Betere software (pixinsight, nebulosity)

Een voorbeeld van een foto die ik met de kit lens gemaakt heb:

Vervolgens kwam er een prime lens (50mm)

Vervolgens kocht ik pixinsight

Oefenen, oefenen, oefenen, donkere hemel:

Met deze setup kun je heel veel mooie foto’s maken. Mijn bovenstaande resultaten zijn echt niet het uiterste wat je voor elkaar kunt krijgen, en er zijn verrassend veel targets die het goed doen op een widefield foto. Je blijft echter wel beperkt tot een minuut of 3, 4 belichten. Als je langer wilt gaan belichten, zul je toch moeten gaan guiden. Hier heb ik zelf geen ervaring mee, maar ik ga er vanuit dat je na de bovenstaande twee fases voldoende kennis hebt opgebouwd om hiermee zelf verder te komen.